Belem

Belém, to dość odległa od centrum dzielnica Lizbony. Leży na południowo-zachodnim skraju miasta, gdzie rzeka Tag już prawie wpada do oceanu. Niegdyś znajdował się tam port, z którego Vasco da Gama i Fernando Magellan wyruszali na swoje wyprawy, dlatego jest ona przesiąknięta historią portugalskich odkryć i podbojów. Dojechać można tam albo tramwajem, co zajmuje prawie godzinę, albo pociągiem, co zajmuje dużo mniej, ale nie wiadomo dokładnie ile, bo myszy i koty gardzą prostymi rozwiązaniami i tego nigdy nie wypróbowały.

Nazwa dzielnicy pochodzi od kościoła wchodzącego w skład słynnego klasztoru Hieronimitów: Santa Maria de Belém. Tam też rozpoczęliśmy zwiedzanie.

Klasztor jest jednym z najsłynniejszych przykładów architektury manuelińskiej, czyli unikalnego stylu, będącego portugalską wariacją na temat późnego gotyku. W odróżnieniu od reszty Europy, zamiast gotyku płomienistego, mamy tu do czynienia z gotykiem marynistycznym. Ponieważ styl ten narodził się w okresie wielkich odkryć geograficznych, a co za tym idzie, portugalskiej dominacji na morzach i oceanach, natchnieniem dla artystów stały się elementy morskie, czyli: korale, rozgwiazdy, koniki morskie, fale i muszelki. Do rangi elementów dekoracyjnych zostały podniesione nawet liny okrętowe, czy żagle. Niewątpliwie największe wrażenie w klasztorze robi dziedziniec, okolony piętrowymi krużgankami. Biegnące wokół kolumny, są bogato rzeźbione i niesamowite jest to, iż każda z nich jest inna, a dziedziniec jest naprawdę spory. Mysz spędziła chyba z godzinę na macaniu tych wszystkich dekoracji, na miarę możliwości i talentu wdrapując się na co się dało. Ciekawe też okazały się konfesjonały. Są to małe pokoiki, do których wchodzi się z krużganków, z niewielką kratką wmontowaną w ścianę, łączącą klasztor z kościołem.

W ten sposób mnich, nie opuszczając swego terenu, mógł spowiadać znajdującego się w kościele marynarza lub kupca, który, właśnie powróciwszy po kilku latach z Indii, czy Brazylii, z pewnością miał mu wiele do opowiedzenia. W krużgankach znajduje się również nagrobek Fernando Pessoi, który dzięki niedźwiedziej przysłudze, jaką oddał mu Wim Wenders filmem "Lisbon Story" stał się portugalskim Che Guevarą, obecnym na koszulkach i torbach we wszystkich sklepach z pamiątkami, ale o tym może innym razem.

Zanim przeszliśmy do kościoła zajrzeliśmy jeszcze do klasztornego refektarza,

gdzie poza ścianami udekorowanymi azulejos, przedstawiającymi sceny ze starego testamentu, nic nie ma, oraz do sali kapitulnej, która nigdy nie pełniła funkcji, na jaką mogłaby wskazywać nazwa. Dawniej przechowywano w niej szczątki różnych zasłużonych Portugalczyków, w oczekiwaniu na ukończenie panteonu narodowego, a obecnie całą na własność zagarnął Alexander Herculano, którego grób jest jej główną atrakcją. W kościele znajdują się grobowce władców z dynasti Avís i ich rodzin. Jest też pusty grób ostatniego z nich: Sebastiana, który swą bezdzietną śmiercią nieźle namieszał, bo dzięki niej król hiszpański Filip II mógł, powołując się na portugalską krew swej matki, przejąć lizboński tron. Lud, jak to lud, zamiast mieć pretensje do króla o nader wstrzemięźliwe prowadzenie się, skutkujące brakiem potomstwa, zaczął go czcić jak świętego i oczekiwać jego powrotu w chwale. Ponieważ po bitwie w, której miał zginąć Sebastian, jego ciała nie odnaleziono, Portugalczycy przez wieki wierzyli, że nie umarł, a jedynie czeka w ukryciu by w odpowiedniej chwili zjawić się na białym koniu i uwolnić swój kraj od trapiących go kłopotów. Król, rzecz jasna, nigdy nie wrócił (pewnie zabalował gdzieś po drodze z Andersem), ale słowo sebastianizm na określenie portugalskiego przekonania, że wszystkie problemy same się rozwiążą, pozostało. Wracając jednak do Belém, trzeba nadmienić, iż w kościele mają również swoje groby Henryk Żeglarz*, Luís de Camões** i Vasco da Gama, którego jednak szczątki faktycznie podobno spoczywają w rodzinnym miasteczku. Na Myszy największe wrażenie zrobił chór, cały udekorowany rzeźbieniami w kształcie lin. Po wyjściu z kościoła olaliśmy solidarnie tablicę upamiętniającą podpisanie w niniejszym klasztorze traktatu lizbońskiego w 2007 r. i zamiast z nią, zrobiliśmy sesję zdjęciową z ogromną fontanną na malowniczym skwerku.

Następnym punktem programu było znajdujące się w dobudowanym do klasztoru nowoczesnym skrzydle muzeum morskie. Miało ono prezentować rozwój sztuki nawigacyjnej, szkutniczej i kartograficznej Portugalczyków na przestrzeni wieków. Może i prezentowało, ale niestety za szybą. Mysz mogła pomacać głównie kilka posągów wybitnych nawigatorów, parę nadgryzionych zębem czasu galionów i kopię kamienia z Ielala, na którym w 1486 Diogo Cão wyrzeźbił napis będący dowodem, że udało mu się wpłynąć do rzeki Zair i objąć ją w posiadanie w imieniu króla Jana II. Muzeum jest faktycznie ogromne. W gablotkach wystawiono broń i mundury z różnych epok, wszelakie instrumenty nawigacyjne (w tym największą kolekcję astrolabiów na świecie), stare mapy i mnóstwo modeli żaglowców. Kot Przewodnik, jak nietrudno się domyślić, zwłaszcza przy tych ostatnich potrafił utknąć na wieki, które Mysz skracała sobie czytając opisy w brajlu, bo przecież muzeum jest postępowe i doskonale dostosowane do potrzeb Ślepych Myszy. W skład muzeum wchodzi również hala z kilkunastoma prawdziwymi łódkami. Są to jednak w większości łodzie wiosłowe, którymi króle i królowe kazali się wozić na wodne wycieczki. Wyszliśmy zatem zniesmaczeni.

Szukając miejsca na obiad, postanowiliśmy skorzystać z rad pewnego internetowego przewodnika, i pójść do którejś z polecanych tam knajpek. Ta, która miała być wyjątkowo tania, okazała się dużo droższa, niż lokale w centrum, a ta, która miała mieć wyśmienite owoce morza, okazała się mieć ceny z kosmosu. Wróciliśmy więc do pierwszej, ale postanowiliśmy nigdy więcej nie planować posiłku w tej części miasta. Na deser obowiązkowa była wycieczka do legendarnej cukierni sprzedającej jedyne w swoim rodzaju Pastéis de Belém. Tak naprawdę są to pastéis de nata, czyli babeczki z, podobnego do francuskiego, ciasta, wypełnione budyniowym kremem, które kupić można wszędzie. Te z Belém uważane są jednak za najlepsze, gdyż od wieków wykonuje się je według ściśle strzeżonej receptury znanej jedynie kilku osobom na świecie. Ciekawe czy mają zapisane w kontrakcie, że nie mogą podróżować razem samolotem. Ciasteczka serwowane są na ciepło posypane cukrem pudrem i cynamonem. Trzeba przyznać, że smakują faktycznie lepiej niż takie zwykłe pastéis de nata z Pingo Doce, ale czy jest to zasługa unikalnej receptury czy kilometrowej kolejki w jakiej trzeba po nie czekać to już wiedzą tylko spece od marketingu.

Najedzeni, przeszliśmy przez nie robiący zupełnie wrażenia Plac Alfonsa Albuquerque, gdzie dumny wicekról Indii patrzy zamyślony w dal i, idąc wzdłuż rzeki, dotarliśmy do Padrão dos Descobrimentos (Pomnik Odkrywców). Jest to ogromna rzeźba (52 m), kształtem mająca przypominać dziób okrętu pod pełnymi żaglami, na pokładzie którego stoją najwybitniejsi bohaterowie kolonialnej historii Portugalii, np: Fernando Magellan, Vasco da Gama czy Bartolomeu Dias. Na szczycie całej konstrukcji znajduje się tarasik widokowy, na który można wjechać, ale Mysz uwierzyła na słowo, że widok stamtąd musi zapierać dech w piersiach i darowała sobie tę wycieczkę. Pomnik został odsłonięty z okazji pięćsetlecia śmierci Henryka Żeglarza w 1960r. W tym samym roku, RPA podarowało Lizbonie, znajdującą się u stóp monumentu, ogromną mozaikę (średnica 50 m), przedstawiającą mapę z trasami podróży wszystkich portugalskich odkrywców.

Ostatnim punktem programu była Torre de Belém.

Ten obecny na połowie pocztówek z Lizbony symbol miasta, jest kolejnym przykładem stylu manuelińskiego, tym razem w wydaniu militarnym. Wieża położona jest na rzece Tag. Niegdyś z lądem łączył ją most zwodzony, dziś jest to zwykły drewniany pomost, na którym kłębi się zawsze kolejka do wejścia. Wieża została wybudowana na początku XVI w. na rozkaz króla Manuela I. Miała bronić lizbońskiego portu. W następnych latach funkcjonowała też jako latarnia morska, a nawet więzienie, które m.in. w 1833 r. gościło Józefa Bema. Budynek ma wiele pięter. Najniższe z nich, które przeznaczone były na skład amunicji, znajdują się pod powierzchnią wody. Wyżej położony jest potężny bastion, którego półkoliste zakończenie zwane kaplicą, ma dookoła w ścianach otwory strzelnicze. Na niewielkie, wewnętrzne patio niestety nie da się wyjść, można za to wejść na górę bastionu i pospacerować między blankami i wieżyczkami strażniczymi. Wyglądają one na całkiem wygodne, mają wykute siedzenie na półtorej osoby i mały stoliczek. Tak więc strażnik mógł sobie zaprosić do towarzystwa jakąś pannę służebną i nie dość że nie było by im ciasno to nawet mieli by gdzie odstawić wino. Bardzo mądrze to ktoś obmyślił. Minąwszy kapliczkę Matki Boskiej (Nossa Senhora de Bom Sucesso zwana też Matką Boską Winogronową) rozpoczęliśmy wspinaczkę na górę. Mijane po kolei piętra, choć nosiły dumne nazwy, jak: sala gubernatora, sala królów, czy sala audiencji, były raczej puste i nie wyróżniały się niczym szczególnym. Jedyną atrakcją był fakt, że niektóre miały balkoniki, na które można było wyjść i, przy odrobinie gimnastyki, wychyliwszy się nieco, pomacać dekoracje wierzy. A, podobnie jak w przypadku klasztoru, było co macać. Aż dziw bierze, że komuś chciało się włożyć tyle pracy w udekorowanie zwykłej strażnicy portowej. Ze szczytu wieży rozciąga się rzekomo piękny widok i ci, co dobry mają wzrok i słuch, widzieli ponoć oceanu brzeg.

Dzięki temu, że wieża jest nieco dalej od centrum, niż klasztor, to do tramwaju nr 15 wsiedliśmy przed całym tłumem emerytów z SS i mieliśmy miejsca siedzące aż do domu. Obejrzane przez nas miejsca, to niewielka część tego, co dzielnica Belém oferuje turystom. Na swoją kolejkę czekają jeszcze: muzeum archologiczne, ogród tropikalny, centrum kultury Belém, muzeum etnologiczne, muzeum powozów, muzeum elektryczności, muzeum sztuki ludowej, pałac Belém, obecnie pełniący funkcję pałacu prezydenckiego i mieszczący w sobie muzeum republiki, oraz dawna królewska siedziba Pałac Ajuda, dziś przekształcona w muzeum narodowe. Jak widzicie jest tego sporo. Mam więc nadzieję, że opis Belém będzie miał swój part 2 a może nawet 3.

* Don Henrique był portugalskim infantem, żyjącym w XV w. Wbrew przydomkowi, jego stopa nigdy nie postała na pokładzie żadnego statku, ale był twórcą portugalskiej floty, którą wspierał całą siłą swego entuzjazmu i skarbca. Zatrudniał wielu nawigatorów, którym powierzał eksplorowanie nowych lądów, głównie afrykańskich. Założył nawet pierwszą w Europie szkołę nawigacji i kartografii w Sagres.

** Jest on uważany za największego pisarza w dziejach Portugalii. Przez romantyków okrzyknięty księciem poetów i uznany za bożyszcze. Żył w XVI w., a dziełem jego życia była narodowa epopeja "Luzytanie". Dziś jest tym dla Portugalczyków, czym Mickiewicz dla Polaków. Świadczyć może o tym fakt, iż instytut kultury portugalskiej nosi właśnie jego imię.

Karnawał w Portugalii

Mysz, tuż przed wyjazdem do Portugalii, pisała zaliczeniową pracę o karnawale w różnych portugalskich miasteczkach, więc była nieźle przygotowana. Tradycja ulicznych zabaw karnawałowych jest w Portugalii bardzo żywa. Nic dziwnego, to w końcu stąd zawędrował on do Brazylii. Każde miasto, a nawet wioska, ma własne zwyczaje, ale jest kilka elementów wspólnych niemal dla wszystkich. Imprezy zaczynają się w piątek, a kończą we wtorek przed środą popielcową, zwany tłustym wtorkiem. W ciągu tych dni odbywają się parady uliczne, koncerty, pokazy fajerwerków i zabawy na świeżym powietrzu.

Lizbona

W piątek najczęściej mają miejsce parady dziecięce. My mieliśmy okazję zobaczyć taki korowód w Lizbonie. Główne ulice miasta zostały zamknięte i dreptały po nich nieprzebrane rzesze przedszkolaków poprzebieranych grupami, a to za pszczółki, a to za biedronki, a to za króliki, a to jeszcze za coś innego. Spokoju ich przemarszu pilnowali panowie policjanci zatrzymując samochody, które, rzecz dziwna, wcale się nie niecierpliwiły tylko grzecznie stały godzinę na skrzyżowaniu i przepuszczały defilujące maluchy. Na czele korowodu szli dobosze, próbujący nadać całemu pochodowi jeden rytm, ale już kilkanaście metrów za nimi dzieciaki pląsały w takt własnej muzyki. 

Lizbona parada dzieci

Torres de Vedras

Kolejnym miastem, gdzie oglądaliśmy karnawał, było, położone 50 km od Lizbony, Torres de Vedras, reklamujące się hasłem, iż gości najbardziej portugalski karnawał w całej Portugalii. Przez 4 dni odbywały się tam na przemian parady dzienne i nocne. Po tych ostatnich następowała zabawa do rana wokół kilku scen ustawionych w plenerze, rozkręcana przez miejscowych DJów.Z powodu kiepskiego połączenia (ostatni autobus do Lizbony odjeżdżał o 21), mogliśmy obejrzeć jedynie paradę dzienną, ale i tak było warto. Nieodłącznym elementem karnawału w Torres de Vedras są: Matrafonas, czyli mężczyźni przebrani za kobiety, cabeçudos, czyli kilkumetrowe kukły sterowane przez ukrytego w nich szczudlarza oraz grupos de desfile, czyli grupy, których członkowie (figurantes) ubierają się wszyscy w identyczne stroje. Nie może zabraknąć również carros alegóricos, czyli platform alegorycznych, które występują na niemal wszystkich karnawałach. Każdy karnawał ma swój temat przewodni. Ponieważ w tym roku pokrył się w czasie z walentynkami, w Torres de Vedras rządziła miłość. Większość grup miała serduszka na swoich ubraniach, albo wręcz przebrała się za kolorowe serca. W zasadzie wszystkie były do siebie podobne, różniąc się jedynie kolorami peruk i pstrokacizną strojów. Kilka grup, które się wyróżniały, to: hipisi (zapewne symbolizujący peace and love, ewentualnie po prostu free love), figurantes pozawijani w kwiaty jak cukierki

oraz kelnerki toczące przed sobą w pełni nakryte stoły (było to bardzo efektowne, choć nie wiadomo jaki miało związek z miłością, chyba, że chodzi o miłość do jedzenia, wtedy Mysz podpisuje się pod tym obiema łapkami). Na platformach można było zobaczyć wielkie rzeźby ze styropianu i plastiku, przedstawiające mniej lub bardziej ironiczne scenki rodzajowe. Było zatem trzech mężczyzn leżących w jednym łóżku z laptopami na kolanach, podpisanych jako miłość wirtualna, głowy państw G7 kręcące pornosa z Obamą, jako reżyserem i Angelą Merkel, jako główną bohaterką, dobierającą się od tyłu do rzuconej na kolana kuli ziemskiej, Platforma z wielką tęczą, a także grupa portugalskich sportowców, oczywiście figura Ronaldo górowała nad wszystkimi.

 

W trakcie imprezy można było głosować na najlepszą grupę albo platformę. Z tego co się zorientowaliśmy, nagrody były całkiem wysokie, ale nie mogliśmy się dopchać do okienka z kuponami, więc nic nie wygraliśmy. Na końcu parady jechała platforma z zespołem grającym muzykę na żywo, za którym ciągnęli tańczący mieszkańcy.

Nie zważając na to, iż jesteśmy chyba jedynymi nie przebranymi gośćmi w promieniu dziesięciu km, włączyliśmy się do korowodu i trochę nawet pohasaliśmy po torre-Vedrańskich uliczkach.

Lazarim

Największe wyzwanie zostawiliśmy sobie na koniec karnawału. Tłusty wtorek czyli, moment kulminacyjny, postanowiliśmy obejrzeć w Lazarim. Jest to mała wioska w środku niczego na północy Portugalii. Podobno jednak karnawał tam miał być wspaniały i zapierający dech w piersiach. W odróżnieniu od innych tego typu imprez, karnawał w Lazarim wcale nie ma radosnego charakteru, lecz poprzez groteskowe straszydła, jakie go wypełniają, napawa lekkim niepokojem. Tego dnia, mieszkańcy, założywszy caretos, czyli przygotowywane przez cały rok przez miejscowych rzemieślników drewniane maski oraz stroje własnego pomysłu, defilują przez wioskę, by wysłuchać testamentów Comadre i Copadre (matki i ojca chrzestnych), czyli dwóch kukieł, symbolizujących walkę płci. Testamenty są rymowane, pełno w nich wzajemnych wyrzutów i przytyków. Następnie kukły zostają spalone, a karnawałowi goście zostają poczęstowani lokalnymi przysmakami.

Okazało się, że z Lizbony możemy dojechać jedynie do, odległego od Lazarim o 12 km, Lamego i to wszystko, co oferuje nam komunikacja krajowa. Wiedzeni optymistycznym przekonaniem, że jakoś to będzie, pojechaliśmy. Podróż trwała pięć godzin. Na miejscu okazało się, że nie istnieje żaden transport lokalny, na który w głębi duszy liczyliśmy i całą odległość musieliśmy przejść piechotą, co w upalnym, lutowym Słońcu nie było proste. Nie przygotowaliśmy się również do wycieczki na tyle, żeby choć sprawdzić gdzie w ogóle jest to całe Lamego. Dlatego dopiero po przybyciu odkryliśmy, iż teren jest dość górzysty i wędrówka po nim zajmuje nieco więcej czasu niż przewidywaliśmy. Ostatecznie szliśmy trzy godziny i udało nam się dotrzeć na miejsce prawie na czas, także testament Comadre usłyszeliśmy tylko w połowie.

Lazarim okazało się faktycznie maleńką mieścinką z trzema ulicami na krzyż. Na balkonie jednego z domów stali dziewczyna i chłopak.

Każde z nich trzymało w dłoniach niewielką lalkę i kolejno czytali testamenty. To więc były te wielkie osławione kukły? Testamenty były faktycznie śmieszne, o ile udało się Myszy zrozumieć swym ubogim portugalskim, ale zdolności recytatorskie prezentujących go lektorów pozostawiały wiele do życzenia. Zostali w nich wymienieni z imienia i obsmarowani chyba wszyscy młodzi mieszkańcy Lazarim. Podobno testamenty i kukły powstają w tajemnicy przez cały miesiąc poprzedzający tłusty wtorek. Po odczytaniu obu testamentów, lalki zostały odprowadzone na pobliskie wzgórze, gdzie zostały spalone. Zaplanowany spektakl pirotechniczny byłby z pewnością efektowny, gdyby nie to, że odbywał się w środku dnia i wystrzelające z wnętrza kukiełek fajerwerki zupełnie nie były widoczne. Po tym symbolicznym autodafe, odbyły się wybory najlepszej maski i stroju. Trzeba przyznać, że było na co popatrzeć (Myszy, korzystając z uprzejmości kilku Carretos, udało się nawet pomacać). Wśród masek dominowały wizerunki diabłów i królów, ale zdarzały się oryginalne pomysły jak, np. mała dziewczynka w masce Myszki Minnie. Niesamowite były również stroje, np.: utkany z zielonych sosnowych igieł, uszyty ze starych worków, albo upleciony z powiewających sznurków. Niektóre musiały być naprawdę czasochłonne i zasługiwały na podziw. Niemniej jednak, biorąc pod uwagę, że przebierańców było ok. jakieś 20, albo 30 sztuk, wszystko robiło w sumie smętne wrażenie.

Po ogłoszeniu zwycięzcy, na pobliskim podwórku zostały otwarte kotły z feijoadą oraz caldo de farinha czyli fasolowym gulaszem oraz gorącą zupą. Poczęstunek był darmowy, udaliśmy się więc do kociołka pełni nadziei na ciepłą kolacje, bo było dość zimno i przydało by się coś na rozgrzewkę. Okazało się, że święto ma tak lokalny i domowy charakter, iż każdy przybywa z własną miską i łyżką. Nie przewidziano naczyń jednorazowych dla turystów, więc musieliśmy się obejść smakiem. O godzinie 18 było już po karnawale, a autobus z Lamego do Lizbony mieliśmy dopiero następnego dnia rano. Liczyliśmy się wprawdzie z koniecznością czekania na niego kilku godzin na dworcu, ale jednak mieliśmy nadzieję, że co najmniej do północy będziemy się bawić, a potem, rozgrzani karnawałową imprezą, łatwo dotrwamy do rana. Lazarim jednak po raz kolejny nas zaskoczyło. Nie wiedząc co ze sobą zrobić, po powrocie do Lamego zaczęliśmy przymusowe, nocne zwiedzanie. Trafiliśmy tym sposobem do niesamowitego sanktuarium Nossa Senhora dos Rémedios. Jest to kościół położony na wysokiej górze, do którego wchodzi się przez piękne, pełne ogrodów, fontann i kapliczek tarasy. Stare, kamienne, rzeźbione schody są gdzieniegdzie ozdobione azulejos ze scenami z życia matki boskiej, a wszystko w nocy jest dokładnie podświetlone. Z braku lepszego pomysłu na życie, wspięliśmy się na górę. Kościół był oczywiście zamknięty, ale jego otoczenie zwiedziliśmy dokładnie. Potem, po powrocie do domu, Mysz przeczytała w internecie, że po Fatimie, Lamego jest drugim, najważniejszym celem pielgrzymek w Portugalii, a tutejsza cudami słynąca Matka Boska jest wielbiona w całym kraju. No cóż, następnym razem musimy chyba lepiej się przygotowywać do naszych wypraw.

Na koniec możecie posłuchać tegorocznego testamentu comadre:

W gąszczu ulic i przecznic

Polakowi, którego miejska nomenklatura składa się wyłącznie z placów, ulic i alej, portugalskie nazewnictwo może nieźle zamieszać w głowie. Miejsce, jakie w Polsce nazwalibyśmy po prostu ulicą, może być określone na wiele różnych sposobów. Słowa takie jak: beco (zaułek), calçada (dosł. bruk / chodnik), caracol (ślimak), rua (ulica), travessa (dosł. tor / przecznica), escadas (schody), a nawet escadinhas (schodki), stanowią część nazwy ulicy i nie wolno ich lekceważyć.

Portugalczycy bowiem niektórych świętych, klasztory, bohaterów narodowych oraz wszelkie inne zjawiska godne upamiętnienia, darzą taką estymą, iż uważają, że zasługują one na kilka miejsc swego imienia. W związku z tym, np.: w dzielnicy Graça znaleźć można ulice o następujących nazwach: Calçada do Monte, Escadas do Monte, Largo do Monte, Rua da Senhora do Monte, oraz Travessa do Monte. A wspólny patron nie oznacza, że znajdują się one jedna obok drugiej. Sąsiadować mogą natomiast ze sobą ulice o różnych, ale podobnych nazwach, i tak, w pobliżu mysiego domu ulice: Rua de Andrade oraz Rua de Maria przecinają ulicę Rua de Maria Andrade. Jest to jedna z licznych uroczych pułapek, jakie Lizbona zastawia na roztargnionych turystów.

Nie tak skomplikowany, choć również rozbudowany, jest system nazw placów.

Najczęstszym określeniem jest po prostu praça. Gdy je usłyszymy, nie mamy wątpliwości, że chodzi o dużą pustą przestrzeń, jak np: Praça do Comércio. W wielu adresach występuje także tajemnicze słowo: largo. Teoretycznie oznacza ono również plac, ale w praktyce spotyka się je w nazwach długich, brukowanych przestrzeni z chodnikami po bokach i jezdnią pośrodku, czyli po prostu ulic. Zdarzają się też określenia pátio (patio), czy praceta (placyk), ale są to zwyczajowe nazwy używane przez Lizbończyków na określenie małych uliczek, albo ich fragmentów.

W Portugalii nawet aleja nie ustrzegła się rozdwojenia jaźni, gdyż nazywana jest, zależnie od fantazji twórców, avenidą lub alamedą.

Tak więc, uważajcie, roztrzepani turyści, uważnie sprawdzajcie adresy na wciskanych wam wizytówkach, gdyż zamiast w muzeum fado, możecie wylądować w jakiejś zakazanej dzielnicy tylko dlatego, że zamiast na ruę, poszliście na travessę.

Kwatera główna

Żeby uniknąć stresu tuż po przyjeździe związanego z gorączkowym poszukiwaniem mieszkania, Mysz znalazła sobie lokum za wczasu przez internet. Znajome bywalczynie Lizbony od razu stwierdziły, iż znajduje się ono w trójkącie Bermudzkim między dziwkami, ćpunami, a rychłą śmiercią. Jednak Mysz postanowiła się zupełnie nie przejąć takimi drobiazgami.

Po przybyciu na miejsce okazało się, iż dzielnica wcale nie jest tak szemrana, jak wskazywałyby na to ostrzeżenia w internecie. Anjos, bo tak się nazywa, jest owszem, zamieszkana w dużej mierze przez imigrantów z Azji, ale raczej nieszkodliwa. Podobnie jak Warszawska Praga, czy Wrocławskie Nadodrze, w ciągu ostatnich lat swoim uroczym zdewastowaniem dzielnica ta przyciągnęła wielu artystów. W efekcie wąskie uliczki, oprócz chińskich sklepów, pełne są małych galeryjek i alternatywnych barów.

W początkowym etapie lizbońskiej przygody, towarzyszył Myszy Kot Przewodnik, dzięki czemu udało się jej nie zgubić w drodze do nowego mieszkania. A była to sztuka niełatwa, gdyż Anjos to istny labirynt krętych uliczek, zaułków i schodków, w dodatku położony na górce. Mozolne wdrapywanie się do wrót kamienicy to nie koniec gimnastyki, gdyż mieszkanie znajduje się na czwartym piętrze. Jeśli wierzyć napisowi ułożonemu z azulejos* nad wejściem, została ona zbudowana w 1927 r. Nic więc dziwnego, iż nie posiada windy. Wszystko to razem napawa Myszę nadzieją na rychłe zgubienie paru zbędnych kilogramów.

Największą ciekawostką naszego mieszkania jest łazienka, do której wchodzi się przez balkon. Inne elementy, takie jak pralka na balkonie, czy brak ogrzewania, choć dla niedoświadczonego erazmusa mogą być szokujące, Mysz doskonale pamięta z Barcelony. Nawet brak okna w jej pokoju, jak dobrze wie, nie jest czymś rzadkim w budownictwie iberyjskim. Wystrój wnętrz jest dość oldskulowy. Wszędzie pałęta się pełno rupieci, na które najprawdopodobniej właściciele nie mają miejsca we własnym domu. Na ścianach wisi mnóstwo obrazów, które, jak Mysz się ostatnio dowiedziała, są autorstwa teścia właścicielki.

Towarzystwo jest w mieszkaniu dość międzynarodowe. Oprócz Polski, reprezentowane są tu też Włochy, Węgry i Portugalia. Choć Portugalczycy ewidentnie się nas boją i, ledwo odpowiadając na nasze cześć, uciekają do swoich pokoi.

Samodzielne poruszanie się po starej Lizbonie nie jest dla Ślepych Myszy sprawą prostą. Chodniki są zazwyczaj półosobowe, w dodatku w większości zajęte przez zaparkowane samochody, skutery, i pojemniki na śmieci, które tu jest zwyczaj wystawiać przed drzwi, o drobnych psich minach nie wspominając. Fakt faktem, iż parkingi są tu raczej dobrem deficytowym. Ciężko się zatem dziwić kierowcom, że wykorzystują każdy wolny centymetr na pozostawienie swojej limuzyny, nawet jeśli było by to przejście dla pieszych. Trzeba im jednak oddać sprawiedliwość, że w trakcie jazdy są bardzo uprzejmi. W przeciwieństwie do Włochów, czy Hiszpanów, nie próbują przejechać przechodnia za wszelką cenę. Wystarczy się zbliżyć do pasów by nadjeżdżający samochód zwolnił.

Mieszkanie w Chinatown, poza niewątpliwym luksusem posiadania pod bokiem chińskich sklepików, gdzie w razie emergency można się zaopatrzyć w chleb i mleko nawet o północy, umożliwia Myszy również obcowanie na co dzień z azjatyckim folklorem. Ostatnio na przykład mieliśmy okazję podziwiać obchody chińskiego Nowego Roku. Wszystkie większe ulice były obwieszone czerwonymi lampionami, a na głównym placu: Martin Monis odbył się kolorowy festyn. Na scenie szalały chińskie maluchy w tradycyjnych strojach, machając wachlarzami, z głośników leciała ogłuszająca kocia muzyka z nad Jang-cy, a wszędzie dookoła stały stragany z chińskimi maskami, ciasteczkami z wróżbą, oraz milionami ulotek na temat jak zostać dobrym Chińczykiem.

 

 

 

 

 Z pewnością mieszkanie w okolicach Saldanha, albo Marques de Pombal, z ich szerokimi chodnikami i bliskim sąsiedztwem metra, byłoby łatwiejsze w obsłudze, ale ostatecznie nie po to przyjeżdża się do Lizbony, żeby mieć wokół siebie metal i szkło. Mysz woli swoje podstarzałe kamieniczki z odpadającymi azulejos okupowane przez legiony gołębi. Nawiasem mówiąc, ptaszyska są tak bezczelne, że zawłaszczenie naszego balkonu okazało się dla nich niewystarczającym sukcesem i potrafią się nieraz zapuścić nawet do kuchni.

     *Będące typowym portugalskim elementem dekoracyjnym, ceramiczne płytki Azulejos układa się na każdej możliwej powierzchni w miarę pionowej. Spotkać je można zarówno na fasadach domów, jak i we wnętrzach kościołów. Tradycyjnie powinny być niebiesko białe, ale często zdarzają się też domieszki innych barw. Azulejos są malowane najczęściej w motywy roślinne, albo marynistyczne. Bywają również duże obrazy ułożone z kafelków jak z puzzli.

J23 znów nadaje

Kochani czytelnicy,

zapewne zastanawialiście się nie raz, co się stało ze Ślepą Myszą. Myśleliście może, że zginęła pożarta przez niedźwiedzie w syberyjskiej tajdze, albo po prostu przestała mieć ciekawe przygody do opowiadania. Otóż: ani jedno, ani drugie. Przez ostatnie pół roku działo się sporo i chyba już trudno będzie tę lukę nadrobić na blogu.

Mysz często zbierała się, żeby coś napisać, ale zawsze coś jej wchodziło w paradę. Teraz, wraz z otwarciem kolejnego rozdziału, w mysim, włóczęgowskim życiorysie nadarza się jednak świetna okazja, by reanimować, odchodzącego w cyberniebyt bloga.

W telegraficznym skrócie ostatnie pół roku przedstawia się następująco:

Wyprawa nad Bajkał zakończyła się 100 procentowym sukcesem. Wśród atrakcji znalazły się m.in. kąpiel w Bajkale o temperaturze 4.5 stopnia i późniejszy nocleg w namiocie na jego brzegu, kilkudniowy pobyt w międzynarodowej komunie na plebani jedynego prawosławnego popa w promieniu 100 km i macaniem rozmaitych szamańskich drzewek ze szmatkami. Wracając do Tomska, Mysz ustanowiła swój rekord życiowy w ilości przejechanych autostopem kilometrów w ciągu jednej doby (1000). Na koniec pobytu w Tomsku, jedyny wart odnotowania fakt, to iż już w połowie czerwca kwitły konwalie.

W drodze powrotnej do Polski, Mysz spędziła kilka dni w stolicy Tatarstanu, Kazaniu, gdzie miała okazję podziwiać pałace Chanów, piękne meczety i rozlewającą się po horyzont rzekę Wołgę. Następny przystanek był w Moskwie, gdzie poza parkiem Gorkiego i parkiem niekochanych już socrealistycznych rzeźb z dziesiątkami Stalinów w różnym stadium rozkładu, nie widziała nic.

Wakacje Mysz spędziła pracując, nie może powiedzieć gdzie, gdyż musiałaby was wtedy zabić. Może jednak zdradzić, że dzięki temu miała okazję pozwiedzać nieco polskie wybrzeże. Pomacać drzewa zabite przez wydmy, połazić po tychże morderczych Łebskich wydmach, które w "Faraonie" grały Sacharę, przeczołgać się przez Mechowskie groty, pochłonąć nieco energii ze starożytnych, gockich kurchanów na Kaszubach, zwiedzić polskie bunkry i niemiecką wyrzutnię rakiet, objeść się ryb na całe życie naprzód i pluskać się przy zachodzie słońca na bezludnych plażach (tak tak, takie miejsca są na Helu nawet w pełni sezonu).

Następnie Mysz spędziła semestr w Warszawie. W tym czasie, jak już wiecie, jej głównym osiągnięciem było ukończenie i obronienie pracy magisterskiej z psychologii. Poza tym odbyła kilka podróży, małych i dużych. Rejs na Kapitanie Borchartdzie z Alicante do Barcelony i zwiedzanie Costa Brava z pewnością zasługują na szczegółowy opis. Tak jak z resztą sylwestrowo-noworoczny rejs na sts Pogorii wokół Korsyki. Może kiedyś się ich doczekają. Na razie, Drodzy Czytelnicy, będziecie jednak czytali o przygodach Myszy na portugalskiej ziemi, gdyż aktualnie Mysz rezyduje w Lizbonie :)

cdn.